ตั้งอยู่บนเขาหลวง เป็นสถานที่ที่มีความงดงามตามธรรมชาติ ทั้งยังมีปูชนียวัตถุในพุทธศาสนามากมายพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เคยเสด็จฯ มายังถ้ำแห่งนี้พร้อมด้วยพระราชวงศ์ บุคคลมีชื่อเสียงหลายคนทั้งชาวไทยและต่างชาติก็เคยเดินทางมายังถ้ำเขาหลวง เช่น สุนทรภู่ กวีเอกในสมัยรัตนโกสินทร์ ดุ๊กโยฮัน อัลเบรกต์ ผู้สำเร็จราชการเมืองบรันชวิก กับพระชายา พระราชอาคันตุกะของรัชกาลที่ 5 ทำให้ถ้ำเขาหลวงมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์อย่างยิ่ง พระพุทธรูป รอยพระพุทธบาท และเจดีย์ภายในถ้ำเป็นสิ่งยืนยันว่าสถานที่แห่งนี้ได้รับการดัดแปลงให้เป็นพุทธสถานมาแล้วตั้งแต่สมัยอยุธยา ต่อมาในสมัยรัตนโกสินทร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสมัยรัชกาลที่ 4 – รัชกาลที่ 5 ได้โปรดเกล้าฯ ให้ปฏิสังขรณ์ปูชนียวัตถุเหล่านั้น รวมทั้งสร้างพระพุทธรูป เจดีย์ และสิ่งก่อสร้างๆต่างๆ เพิ่มเติมด้วย