ภูมิปัญญาของคนโบราณนั้นน่าทึ่ง นอกจากสถาปัตยกรรมของปราสาทพนมรุ้งอันยิ่งใหญ่และงดงามแล้ว ใครเลยจะรู้ว่า มีวันเวลาที่เขาคำนวณได้อย่างน่าพิศวง ตรงที่ในฤดูกาลต่างกัน เมื่อพระอาทิตย์ส่องแสงตรง 15 ช่องประตู ที่เรียงกันได้อย่างน่าเหลือเชื่อ โดยจะเกิดขึ้นปีละ 4 ครั้ง อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง หรือ ปราสาทพนมรุ้ง ตั้งอยู่บนภูเขาไฟที่ดับสนิทแล้ว ปราสาทพนมรุ้งเป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู ลัทธิไศวนิกาย มีการบูรณะก่อสร้างต่อเนื่องกันมาหลายสมัย ตั้งแต่ประมาณพุทธศตวรรษที่ 15 ถึง พุทธศตวรรษที่ 18 ปราสาทพนมรุ้งสร้างขึ้นจากหินทรายสีชมพู ตั้งอยู่บนยอดเขาพนมรุ้ง พอจะสรุปได้ว่า พระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 เป็นผู้ที่มีบทบาทต่อการสร้างเทวาลัยถวายพระศิวะบนเขาพนมรุ้ง เมื่อพุทธศตวรรษที่ 15-16 ซึ่งในสมัยแรกๆ คงยังไม่ใหญ่โตนัก ต่อมาพระเจ้าชัยวรมันที่ 5 ได้ทรงอุทิศที่ดินและข้าทาสถวายแด่เทวสถานพนมรุ้ง ในสมัยพุทธศตวรรษที่ 17 นเรนทราทิตย์ เจ้านายแห่งราชวงศ์มหิทรปุระที่ปกครองดินแดนแถบนี้ (ซึ่งเป็นต้นตระกูลของพระเจ้าสุริยวรมันที่ 2 ผู้สร้างนครวัด) ได้สร้างปราสาทแห่งนี้ขึ้น และได้ทรงบำเพ็ญพรตเป็นโยคี ณ ปราสาทพนมรุ้ง